Belirli İş Sözleşmesi Nedir?

4857 sayılı İş Kanununun 11. maddesinde "Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ve işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi Belirli Süreli İş Sözleşmesi olarak tanımlanmıştır. Yine aynı kanun maddesinde belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz deniliyor.

Buradaki objektif koşulu örnekleyecek olursak, Ağrı'nın bir ilçesinde Lise var, İngilizce dersi var ama İngilizce dersi verecek öğretmen yok. Dersler boş geçiyor, İngilizce öğretmeni atanamıyor ya da gelmiyorlar. Bu durumda İngilizce bölümü mezunu değil ama okuduğu üniversite ya da okulda İngilizce zorunlu dersler görmüş İngilizceye de bayağı hakim bir kişi veya Ağrı'nın bu ilçesinde oturuyor, İngilizce öğretmeni ama buraya tayini çıkmıyor başka yer de gitmek istemiyor budurumda, bu kişiyi bu okulda değerlendirmek için okul bu kişi ile işin niteliği ve gereğinden kaynaklanarak belirli bir süre için iş sözleşmesi akdediyor. Belirli süre yapılmasındaki neden ise okulun belli tarihte açılıp belli bir tarihte kapanacak olması. Zira seneye kadrolu bir İngilizce öğretmeninin atanması söz konusu olabilir. Atanmadığı takdirde yukarıda sözünü ettiğimiz kişi yine aynı sözleşme ile yani belirli süreli iş sözleşmesi ile işine devam edebilir.Buradaki kriter daimi kadroya bir başkasının atamasının yapılamamasıdır. Yapıldığı takdirde geçici çalışanın iş akdinin bittiğinin kabulü gerekecektir. Çünkü liselerde İngilizce dersleri zorunlu derstir. Sürekli bu kadroya birisinin atanması gerekir. İşte kadro dolmuyorsa burada esaslı bir neden ortaya çıkıyor ve boş kadro bu şekilde dolduruluyor. Esaslı bir nedene dayandığı için de, yapılan zincirleme iş sözleşmesi, belirli süreli olma özelliğini koruyor. Aynı örneği üniversitede öğretim üyesinin bulunmadığı durumlarda, öğretim görevlilerinin bu işi üstlenmesini gösterebiliriz.

Diğer taraftan belli bir işin yapılması örneğine, yapılacak bir köprü inşaatını verebiliriz. Müteahhit bu köprünün yapımı için,sorumlu olduğu firmaya karşı belli bir tarihte yapıp bitirme taahhüdü vermektedir. Köprü yapımında çalışacak elemanları belli bir iş için,belli bir süreliğine, belli bir ücretle çalıştırmak üzere çağırıyor ve köprü yapımı tamamlandığında işten ayrılacaksınız, diyerek bu elemanlarla sözleşme akdediyor. İşte köprü yapılıp tamamlandıktan sonra işçinin iş akdi belirli süre yapıldığı için feshediliyor.Müteahhit 3 senede yapacağı köprü için işçiler ile 3 yıllığına belirli iş sözleşmesi yapabiliyor. Köprünün yapımı uzadığında ise yine işçi belirli iş sözleşmesi ile yani zincirleme işine devam ediyor. Zira burada köprünün bitirilme işinin uzaması, esaslı bir neden sayılıyor.

İş kanununun 12. maddesinde, işçi, "ayrımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin süreli olmasından dolayı belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz" denilmektedir. Bunun açıklaması şöyledir, belirsiz ve belirli süreli işlerde çalışan işçiler elde edecekleri haklar (özlük vs.) bakımından eşdeğerde tutulacaklardır demektir. Ayrımı haklı kılan neden ise akdetmiş olduğu sözleşmenin gereğine ve yaptığı işin niteliğine göre farklılık ortaya çıkmasında kabul edilebilecektir. Bu bağlamda belirli süreli çalışan işçinin elde edeceği kıdem hakkı, belirli zaman ölçüt alınarak ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaat olacağından, çalıştığı süreyle orantılı olarak takdir edilerek, hesap edilecektir.

Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi ile işveren arasında yapılan sözleşme geçerli bir hizmet akdidir. Bu akitte: 

Ücret: zaman ölçüt alınarak yapılacak ödemeler, çalışılan süreye orantılı olarak verilir.

Kıdem: kıdem aranan durumlarda emsal işçi hakkında esas alınan kıdem uygulanır.

Emsal İşçi: İşyerinde aynı veya benzeri işte belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçidir.

Sonuç olarak; Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin iş akdinin sona erdiği durumda, çalıştığı süreler dikkate alınarak,işçi Kıdem Tazminatına hak kazanır. Bu hak gerek zincirleme iş olsun gerekse de belli bir süre için yapılmış olsun, işverenin feshettiği her durumda geçerlidir. Ayrıca İşçinin yaptığı belli süreli işinde iş görmesini engelleyen herhangi bir durum ortaya çıkar, bu işverenin hatasından kaynaklanır, işveren işçinin akdini de feshederse, sanki sözleşme devam ediyormuş gibi kalan süreye ait ücret ve diğer hakların ödenmesi gerekecektir. Şayet işçinin çalışmadığı süreler söz konusu ise, bu kısımlar kendisine ödenecek ücret ve kıdem tazminatından düşülerek, ödeme yapılacaktır.